MOVEMBER 2025 - Peniskanker: zeldzaam, agressief en nog te vaak verzwegen

Peniskanker in België: enkele cijfers

In België werden in 2023 133 nieuwe gevallen van peniskanker geregistreerd (bron: Kankerregister). Tussen 2004 en 2023 steeg het aantal diagnoses met gemiddeld 1,66% per jaar. In 2022 overleden 28 mannen aan deze ziekte. De gemiddelde leeftijd bij de diagnose lag de voorbije jaren op 71 jaar, met een vijfjaarsoverleving van 70,2%. Dat benadrukt het belang van vroege opsporing. In de afgelopen vijf jaar kregen in totaal 414 mannen in België deze diagnose.

“Peniskanker is erg gevaarlijk. Wanneer de lymfeklieren al uitgebreid aangetast zijn op het moment van diagnose, daalt de vijfjaarsoverleving tot 35%. En als er uitzaaiingen naar andere organen zijn, is overleven haast onmogelijk. Het is dus een veel agressievere kanker dan velen denken,” legt prof. Maarten Albersen, uroloog-oncoloog aan UZ Leuven, uit.

Taboes doorbreken voor een snellere diagnose

Peniskanker wordt vaak pas laat ontdekt, vooral door de schaamte en het stilzwijgen rond genitale klachten. Toch kan een vroege diagnose het verschil maken tussen een eenvoudige behandeling en een ingrijpende operatie.

“Zodra er een vermoeden is van peniskanker, is het cruciaal dat de patiënt wordt doorverwezen naar een gespecialiseerd referentiecentrum.

Een vroege opsporing biedt een veel betere overlevingskans als er nog geen uitzaaiingen zijn.”, benadrukt dr Veronique Le Ray, medisch directeur bij Stichting tegen Kanker.

Een zeldzame, maar ook te vermijden kanker in de helft van de gevallen

Ongeveer de helft van alle gevallen van peniskanker houdt verband met een chronische infectie door het humaan papillomavirus (HPV). Daarom raadt Stichting tegen Kanker ouders aan om niet alleen dochters maar ook zonen te laten vaccineren via het gratis HPV-vaccinatieprogramma (tot 19 jaar).

Het HPV-virus, bekend van baarmoederhalskanker, kan immers ook peniskanker veroorzaken. Wanneer de infectie chronisch wordt, kan ze leiden tot hardnekkige letsels die zich pas tientallen jaren later tot kanker ontwikkelen.

In België biedt de gratis vaccinatie bovendien ook bescherming tegen verschillende HPV-gerelateerde kankers: penis, anus, keel, vulva en baarmoederhals. (Meer info: kanker.be/preventie/vaccinatie)

Zware fysieke én psychologische impact

Peniskanker heeft fysiek en mentaal grote gevolgen. Naast klachten bij het plassen, uiterlijke of gevoelsmatige veranderingen en lymfoedeem, kampen veel mannen ook met angst, depressie en schaamte. Ook relationele en seksuele problemen komen vaak voor.

Een duidelijke uitleg over de behandeling en een multidisciplinaire begeleiding, met onder meer psychologische en seksuele ondersteuning, zijn essentieel om patiënten te helpen omgaan met de gevolgen op lange termijn.

Josef* (57) getuigt: “Ik had een wondje op mijn penis, maar dacht dat het wel vanzelf zou genezen. Toen bleek dat het om HPV-gerelateerde kanker ging, was het al ver gevorderd. Er volgde een zware operatie en mijn leven veranderde volledig. Zowel op vlak van mijn relatie, mijn zelfvertrouwen als sexuele beleving. Mijn boodschap aan andere mannen: steek je kop niet in het zand. Als je iets abnormaals merkt, ga meteen naar de dokter. Dat kan echt je leven redden.”

(*schuilnaam, de patiënt wenst anoniem te blijven)

Risicofactoren en voorzorgsmaatregelen

Naast een chronische HPV-infectie kunnen ook andere factoren het risico op peniskanker verhogen. Zo speelt phimosis (een vernauwing van de voorhuid) vaak een rol, net als chronische ontstekingen van de eikel en lichen sclerosus, een langdurige huidaandoening. Roken, een voorgeschiedenis van genitale infecties of letsels en blootstelling aan bepaalde UVA-fototherapieën kunnen het risico ook vergroten.

Gelukkig zijn er ook maatregelen die helpen om dat risico te verkleinen. De HPV-vaccinatie voor jongens en meisjes tot 19 jaar (gratis in België) biedt een belangrijke bescherming. Ook een snelle behandeling van ontstekingen, een goede dagelijkse intieme hygiëne en stoppen met roken dragen bij tot preventie.

“Informeren en voorkomen, is samen investeren in volksgezondheid,” zegt dr. Veronique Le Ray van Stichting tegen Kanker. “We ondersteunen dan ook onderzoeksprojecten rond HPV-gerelateerde kankers, om de genezingskansen, overlevingspercentages en levenskwaliteit van patiënten te verbeteren.”

Waarschuwingssignalen!

Raadpleeg onmiddellijk je huisarts of uroloog bij veranderingen aan de huid van de penis, zoals een verdikking of wondje dat niet geneest, een wrat of kleurverandering, bloeding of een slecht ruikende afscheiding. Ook een zwelling van de eikel, een voelbare knobbel in de liesplooi, of pijn en jeuk kunnen waarschuwingssignalen zijn.